کتب درسی حوزه / از مخالفین جدی تعویض کتب هستم و تعویض های گذشته را هم تایید نمی کنم: استاد سید باقر موسوی اصفهانی

شفقنا – به نظرم بحث تعویض ، بحث بی ثمری شده و جز بی علاقه کردن طلاب جدید اثری ندارد و نمی دانم تا کسی جایگزین برای اینها پیدا نکرده، صحبت از تغییر چه معنا دارد و بر عکس حقیر معتقدم این کتبی که به اسم جایگزین مطرح می شوند درسی نیستندو مطالعه ای است و اینها باید به عنوان منبع معرفی شوند نه رسائل و مکاسب و کفایه

به گزارش شفقنا، استاد سید باقر موسوی اصفهانی در یادداشتی به موضوع تعویض کتب درسی حوزه پرداخته و این دیدگاه را نقد کرده است. متن یادداشت به این شرح است:

‌‌‌‌‌‌‌‌‌بسم الله الرحمن الرحیم
بحث تبدیل و تعویض کتب درسی حوزه، چند سالی است که در افواه افتاده است و موافقان و مخالفانی دارد و هر کدام برای خودشان استدلال هایی دارند و مهم ترین استدلال های موافقین تعویض کتب درسی این امور است
۱- این کتب برای تدریس و آموزش نوشته نشده است و حفظ و یادگیری آن مطلوب نیست
۲-بسیاری از نظرات و آرای آنها رد شده است و ما باید آرای فعلی را بخوانیم
۳- این کتب خیلی مشکل و دشوار است و طلبه چون نمی فهمد مایوس می شود و ما باید کتب روان را جایگزین آنها کنیم
۴- بعض از مطالب این کتب ثمره عملی ندارد
۵- رسائل و مکاسب و کفایه ناهمگون با کتب درسی قبلی است و خوب است با مصباح الاصول تعویض شوند!

حقیر از مخالفین جدی تعویض کتب هستم و تعویض های گذشته را هم تایید نمی کنم و شاهد بر غیر صحیح بودن آن تعویض ها ، مقدار باز دهی این کتب در مقایسه با طلاب دوره های قبل است که با سبک سنتی درس خوانده اند
و قبل از اینکه دلیل های خود را بر مدعایم بیاورم چند نکته از حضرت آیه الله شبیری مدظله نقل کنم که خریط این فن و این کتب است
روزی در گعده عصر ایشان بودیم که شخصی به ایشان عرضه داشت که محفلی به نام نقد شیخ انصاری و رسائل بر گزار شده ، نظر شما چیست؟
با اینکه عادت ایشان جواب ملایم بود ولی به قدری از عنوان محفل و این جلسه ناراحت شدند که کم سابقه بود و به سوال کننده فرمودند شما حق شرکت در این جلسه را نداشتید و بعد کلماتی در نقد این جلسه بیان کردند
ایشان به قدری به رسائل عنایت دارند که برای فهم آن می فرمایند استاد می خواهد و فرمودند مرحوم نائینی ۶ دوره رسائل را با مرحوم کربلائی مباحثه کردند ؛ سه دوره تقریر کردند و سه دوره گوش دادند
ولی جواب از دلیل های موافقین تغییرات ، هرچند به نظرم بحث تعویض ، بحث بی ثمری شده و جز بی علاقه کردن طلاب جدید اثری ندارد و نمی دانم تا کسی جایگزین برای اینها پیدا نکرده، صحبت از تغییر چه معنا دارد و بر عکس حقیر معتقدم این کتبی که به اسم جایگزین مطرح می شوند درسی نیستندو مطالعه ای است و اینها باید به عنوان منبع معرفی شوند نه رسائل و مکاسب و کفایه و واقعا این شعر با مسمی است
ثلاثة لیس لها نهایه رسایل مکاسب کفایه

اما جواب دلیل اول؛ کتبی که فعلا به اسم آموزشی نوشته می شود چند خصوصیت دارد، روانی متن و روشن بودن دلیل و مدعی و نتیجه و طلبه هم به راحتی ضبط و حفظ می کند ولی مشکل این است که ما تمام منابع دینی و فقهی و اصولی که داریم به سبک غیر آموزشی نوشته شده است و اگر با استاد دیدن و تعمق و درس گرفتن با این سبک آشنا نشویم اصلا ممکن نیست از تراث گذشته استفاده کنیم ، حالا شما رسائل و مکاسب را تعویض کردید، آیا این طلبه با خواندن این کتب جدید ،می تواند جواهر و ریاض و قواعد را بفهمد ؟ همین الان که طلاب زحمت کش این کتب را خوب می خوانند باز در فهم آنها مشکل دارند !!
ما نمی توانیم از میراث گذشته صرف نظر کنیم چون علم فقه ما منقول است باید با سبک نگارش آنها آشنا شدیم و من بالاتر بگویم که برای آشنا شدن با سبک روایات و قرآن، همین کتب فعلی خیلی بیشتر کمک می کند و بعد چقدر طلبه با این کتب ورزیده می شود زحمت می کشد در اشکال و جواب های شیخ نکاتی را بدست می آورد و طلبه اهل استخراج نکات می شود و حقیر این مطالب را که می نویسم با تمام وجودم لمس کرده ام و قطع و ظن رسائل را چهار بار و برائت و استصحا ب رسائل را دوبار تدریس کرده ام و و هم چنین بیش از ۱۵ سال است کفایه را تدریس داشتم واقعا تاسف می خورم وقتی صحبت از حذف این کتاب را می شنوم.

جواب دلیل دوم، نظریه های این کتب عوض شده است! این حرف از هر کس نقل شود معلوم می شود که دقت نکرده است و خیال می کند که علوم نظری مثل طبیعیات و تجربیات است که نظری صد در صد ابطال شود
یادم نمی رود که آقایی در جلسه ی اساتید با آب و تاب از منسوخ شدن بحث انسداد رسائل حرف می زد و من پیش خودم گفتم که کجای کار هستی ؟ الان بعض مراجع ما قائل به انسداد هستند و حتی مدتها شیخ را انسدادی می دانستند و از قضا بحث انسداد رسائل که خوانده نمی شود که از بهترین مباحث است و در آخر أن، بحث ظن در اصول دین را دارد که نمی خوانند و چقدر نکات مهم دارد.

اما جواب دلیل سوم ؛ که این کتب مشکل است و طلبه مایوس می شود !!
آیا با راحت کردن این کتب مشکل علمی طلاب حل می شود؟ شما بازدهی ۱۵۰ ساله رسائل ببینید! که این علما و مراجع را تحویل داده است و هنوز هم از دل این کتب نکات جدید بیرون می کشند که به نمونه ای اشاره کنم
بسیاری از بزرگان به مرحوم شیخ انصاری نسبت می دهند که ایشان در بحث تجری قایل به قبح فاعلی است ولی استاد ما حضرت آیة الله وحید مد ظله با دقت بیشتر اثبات کردند که نظر شیخ ، نظر شهید است که مردد است و جازم نیست
آیا با تعویض آنها امید به چه دارید؟
و مشکل بودن ، مزیت است نه منقصت، شنیدم شهید ثانی ره توصیه کرده است که شما در هر علمی مشکل ترین کتبش را بخوانید تا بر همه ی کتب آن علم مسلط شوید،
بله مشکل است و روزنامه نیست و ساعتها طلبه باید وقت بگذارد و فکر کند تا فکرش به کار بیفتد و خود کشف مطلب و تعمق در مطلب از تمرینات فکر و ریاضت های مغز است و الا ما بعد از مدتی از طلبه جز یک کامپیوتر و محفوظات چیزی نخواهیم داشت!!
و اما یکی ازعلت های مشکلی رسائل و مکاسب ، تعویض کتب قبلی مثل معالم و قوانین است ، وقتی طلبه به جای معالم با آن سبک سنتی و قوانین اصول فقه بخواند وقتی وارد رسائل می شود مثل این است که از حوض او را به اقیانوس انداختیم حالا بگذریم از اینکه در اصول فقه آرای کفایه!! و حاج شیخ محمد حسین اصفهانی نقل می شود!!
چرا به فکر این نمی افتیم که دوباره کتب سابق را احیا کنیم تا طلبه به رسائل که می رسد این قدر برایش مشکل نباشد البته من کتمان نمی کنم که بعض افراد شاغل به تدریس باید یک دوره خاص ببینند و همه مدعی ها از عهده بر نمی آیند.

اما جواب دلیل چهارم که بعضی از مباحث ثمره عملی ندارد ؛ درست است که تمام مباحث به یک اندازه ثمره ندارد ولی آیا چون چند صفحه از رسائل و مکاسب و کفایه ، ثمره ندارد ما تمام کتاب را عوض کنیم مثلا گاهی گفته می شود مباحث عبید و اماء ؛ ثمره ندارد و حال آنکه ما بسیاری از احکام معاملات و خیارات؛ از روایات عبید بدست می آید و در خاتمه عرض می کنم ما با حذف رسائل و مکاسب خودمان را از صدها حاشیه دقیق و فنی در علم اصول محروم کرده ایم اگر رسائل حذف شود چه کسی به بحر الفوائد و حاشیه آخوند و سید و قلائد و همدانی مراجعه می کند؟ ، همین الان که اینها درسی است این حواشی دارد متروک می شود مگر نزد محصلین؛ چنانچه با حذف قوانین حاشیه طارمی و سید علی قزوینی ها وو به خاطرها سپرده شد
اشتباه بزرگ است که خیال کنیم با تعویض این کتب که دقیق ترین کتب هستند و ریشه بسیاری از انظار متاخرین از این کتب اخذ شده است خدمتی به طلبه و علم کردیم من معتقدم که طلبه و لو نخواهد مجتهد بشود بلکه بخواهد مبلغ و نویسنده و شاغل شود ده سال به جد همین کتب را خوب بخواند لا اقل نیمه مجتهد می شود ولی با کنار زدن این کتب معلوم نیست که از نازل ترین کتب قدما بتواند استفاده کند
ما گاهی می شنویم که اشکال می کنند که چرا طلبه وقتش را به فهم نکته ی( فافهم )و( تامل) در رسائل و کفایه بگذارد و حال آنکه مولف می خواهد بگوید فکر کن اینجا نکته ای است و انصافا فکورها چه نکاتی را در آوردند الحمد لله رب للعالمین

منبع: fa.shafaqna.com