تاریخچه

آموزش و پژوهش در ایران سابقه‌ای بالغ بر دو هزار سال دارد به دوره ساسانیان یعنی سال‌های 224 تا 651 میلادی برمی گردد که در این دوره مراکزی همچون فرهنگستان نصیبین زیر نظر دولت ساسانی پدید آمد و در این فرهنگستان اساتید رانده شده از آتن به آموزش مسائلی در علم پزشکی، ریاضیات و نجوم پرداختند در دوره سلجوقی رسماً مدارس نظامیه در شهرهای اصفهان، بغداد، نیشابور، آمل، قاهره و و هرات تاسیس گردید این مدارس تحت نظر و به ابتکار خواجه نظام الملک طوسی مقتدرترین وزیر دودمان سلجوقی به توسعه فرهنگ ایرانی اسلامی همت گماشت. آموزش عالی در ایران به شکل آکادمیک و دانشگاهی سابقه‌ای بالغ بر یکصد و شصت سال دارد. نخستین بار در سال 1234 وزارت علوم از سوی ناصرالدین شاه قاجار تاسیس و علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه به سمت وزیر علوم منصوب گردید. مدارس و مراکز و دانشگاه‌ها و دارالفنون ها تا اواخر بر نوزدهم میلادی آموزش محور بودن و تدریس را وظیفه اصلی خود می دانستند و از آن دانشگاه ها به سمت تحقیق و پژوهش هدایت شدند و افزون بر وظیفه سنتی دانشگاه ها یعنی آموزش، پژوهش نیز به کار کردن دانشگاهها افزوده شد و نسل دوم دانشگاهها در کشور شکل گرفت. نسل دوم دانشگاهی رشد و توسعه کشور را در پرتو پژوهش و تولید علم و اندیشه ورزی می دانست. اما در هر دو نسل دانشگاهها بر بودجه و امکانات دولتی متکی بودند لذا عدم دریافت بودجه کافی برای تحقیق و پژوهش همواره به عنوان یک چالش منظومه دانشگاهی را به سمت راه حل دیگری فرا می خواند و لذا نسل سوم دانشگاهی با رویکرد پژوهش های علمی کاربردی و کارآفرینی شکل گرفت. نسل چهارم دانشگاهی مبتنی بر فناوری نرم و با رویکرد بازاریابی و توسعه کسب و کار شکل گرفته است. در بستر همین نسل از دانشگاههای متکی بر پژوهش های علمی کاربردی و پژوهش های کارآفرین، موسسات پژوهشی نوع ۲ در دانشگاه‌های کشور به ویژه در دانشگاه تهران شکل گرفت. یکی از آن مراکز پژوهشی که به ابتکار جمعی از صاحبنظران دانشگاهی و با محوریت رئیس وقت دانشگاه تهران پا به عرصه وجود نهاد "مرکز مطالعات بین المللی دینی" بود که در دانشکده مطالعات جهان و با عنایت ویژه به توسعه فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاهی در سال ۱۳۸۸ به عنوان یک مرکز پژوهشی نوع ۲ و بدون هرگونه تکیه بر بودجه دولتی تاسیس شد. این مرکز دارای اساسنامه مصوب وزیر شورای سیاستگذاری و با چارت سازمانی محدود آغاز به کار نمود.